ჰააგა გამოძიებას რუსეთთან თანამშრომლობის გარეშე აგრძელებს

რუსეთი უარს აცხადებს ითანამშრომლოს ჰააგის სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოსთან საქართველო–რუსეთის 2008 წლის ომის დანაშაულის გამოძიების შესახებ. მიუხედავად ამისა, სს საერთაშორისო სასამართლოს პროკუკურორის ოფისი გამოძიებას არ წყვეტს. ის გამოიყენებს ყველა მასალას და ანგარიშს, რაც ამ დრომდე არსებობს აღნიშნულ საკითხზე, მათ შორის ტალიავინის კომისიის ანგარიშს.

იუსტიციის სამინისტროს წარმომადგენლები საინფორმაციო კამპანიას ატარებენ მთელი საქართველოს მასშტაბით, რაც მიზნად ისახავს საზოგადოების უკეთ ინფორმირებას საერთაშორისო სასამართლოს მუშაობის პრინციპებისა და სპეციფიკის თაობაზე და რა თქმა უნდა, საქართველოს საკითხზე წარმოებული საქმის შესახებ. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ საერთაშორისო სასამართლოსთვის ეს პირველი გამოძიებაა, რაც ევროპის ტერიტორიაზე ომის დანაშაულის საკითხებს ეხება. სისხლის სამართლის საერთაშორისო პროკურორის ოფისს ამ დრომდე მხოლოდ აფრიკის ქვეყნებში აქვს მსგავსი გამოძიების ჩატარების გამოცდილება, ამდენად საერთაშორისო საზოგადოების ინტერესს ეს მომენტი კიდევ უფრო ამძაფრებს.

იუსტიციის სამინისტროს წარმომადგენლებმა საინფორმაციო კამპანიის ფარგლებში შეხვედრები დევნილთა ჩასახლებებში ჩაატარეს კოდასა და წეროვანში, დღეს კი გორის სასწავლო უნივერსიტეტის სტუდენტებს შეხვდნენ. უნივერსიტეტის რექტორი გიორგი სოსიაშვილი აღნიშნავს, რომ იმ ადამიანებისთვის, ვინც გორის უნივერსიტეტში სწავლობს და ასწავლის რუსეთ–საქართველოს ომი განსაკუთრებით მგრძნობიარე თემაა, რადგან სტუდენტების 40 პროცენტი სწორედ 2008 წლის ომის შედეგად დაზარალებული ან დევნილია.

ამერიკის ხმა იუსტიციის მინისტრის მოადგილეს გოჩა ლორთქიფანიძეს ესაუბრა, რომელიც ამბობს: „სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს გამოძიებაში ბევრი რამაა დამოკიდებული იმაზე, რამდენად ეფექტურად წავა გამოძიება. ჩვენ ამ ეტაპზე არანაირი საფუძველი არ გვაქვს ვივარაუდოთ, რომ გამოძიება ეფექტური არ იქნება, პირიქით. ქართული მხარე თანამშრომლობს გამოძიებასთან. რაც შეეხება რუსულ მხარეს, შემიძლია უბრალოდ, ფაქტის კონსტატაცია მოვახდინო, რომ მოლოდინი, თანამშრომლობის განწყობა არსებობდა მანამ, სანამ პროკურორი თანამშრომლობის შუამდგომლობით მიმართავდა. შეისაძლოა, ეს განწყობა გამოიწვია იმან, რაც არის საფუძველი პროკურორის მიმართვის და შემდეგ, წინა სასამართლო პალატის გადაწყვეტილების. ესაა ის, რომ მნიშნველოვანწილად ლაპარაკია და ეს რუსეთის ფედერაციის განცხადებაში და რეაგირებაშიც იყო, იმ დანაშაულებებზე, რომლებიც არის მიმართული ქართული მოსახლეობის წინააღმდეგ. ნებისმიერი საერთაშორისო დანაშაული, რომელიც რომის სტატუტითაა გათვალისწინებული, ეს უკვე არის მასშტაბური და მძიმე“.

იქიდან გამომდინარე, რომ რუსეთი არაა სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს ხელშემკვრელი მხარე, მის მიმართ ან მის ტერიტორიაზე გამოძიების ჩატარებაა ჰააგის პროკურორის ოფისს არ შეუძლია. სამხრეთ ოსეთი რუსეთს არ ეკუთვნის. საერთაშორისო თანამეგობრობა ამ ტერიტორიას საქართველოს ნაწილად მიიჩნევს, შესაბამისად, პროკურორის ოფისს გამოძიების ჩატარება მასზე იურიდიულად შეუძლია, მაგრამ ფაქტობრივად, ამგვარი ოპერაციის განხორციელება აქ შეუძლებელია, რადგან ის რუსეთის მიერაა ოკუპირებული. იუსტიციის სამინისტროს წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ მიუხედავად ყველაფრისა, თუ ბენსუდას ოფისი რუსი სამხედროების მიერ ჩადენლ დანაშაულს დაადასტურებენ, მათი დაკავება, მართალია, რუსეთის ტერიტორიაზე შეუძლებელი იქნება, მაგრამ თუ ისინი სხვა, ჰააგის სასამართლოს წევრ ქვეყანაში მოხვდებიან, დააპატიმრებენ.

საერთაშორისო სასამართლოებში სახელმწიფო წარმომადგენლობის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, ბექა ძამაშვილი ამერიკის ხმასთან ამბობს: „პირველ რიგში ჩვენ უნდა გავითვალისწინოთ, პოტენციურად, რა დანაშაულებებს შეიძლება იძიებდეს სს საერთაშორისო პროკურატურა. რეალურად, რაც პირველ ეტაპზე იკვეთება, აქ საუბარია ქართველების წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულებზე, ამიტომ პოტენციურად, დიდი ალბათობაა მეორე მხარის პასუხისმგებლობის საკითხი დადგინდეს. რადგან აქ საუბარია ქართველთა ეთნიკური ნიშნით დევნაზე, არასათანადო მოპყრობაზე, სიცოცხლის უფლების დარღვევაზე, საკუთრების უფლების დარღვევაზე, რომელიც ქართველების წინააღმდეგ იყო ჩადენილი. შესაბამისად, პოტენციური დამნაშავე, ვინც შეიძლება იყოს, დიდი ალბათობით, ეს მეორე მხარეს იქნება. მაგალითად, ეთნიკური წმენდის ინდიკაცია შეიძლება იყოს ის, თუ რა რაოდენობის დევნილი გაჩნდა საქართველოში ამ ომის შედეგად. თვითონ ამ ადამიანებს შეხვდებიან და პირველადი წყაროდან მიიღებენ ინფორმაციას, როგორ იბომბებოდა მათი სახლები, როგორ იწვებოდა, როგორისპობოდა ადამიანების სიცოცხლე.“

ჰააგის პროკურორს გამოძიების ნებართვა მიღებული აქვს ყველა ტიპის დანაშაულზე, რომის სტატუტიდან გამომდინარე, რაც შესაძლებელს ხდის წამებისა და მკვლელობის გამოძიებას. სასამართლოს გადაწყვეტილებაში განსაკუთრებული ადგილი ეთმობა ქართველთა ეთნიკურ წმენდას; ნათქვამია, რომ ის მიზნად ისახავდა სამხრეთ ოსეთის მოსახლეობის ეთნიკური შემადგენლობის ცვლილებას.