„დემოკრატიის კრიზისი“ და „ევროპულ ღირებულებებზე უარის თქმა“ - ასე შეაფასა ნატოსა და ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოს პარლამენტის წევრთა უმრავლესობამ, საქართველოში მმართველი გუნდის მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები და გადადგმული ნაბიჯები. 44 დეპუტატის მიერ წარდგენილ განცხადებას, ესტონეთის პარლამენტის 57-მა წევრმა მხარი 11 ივნისს დაუჭირა. ესტონეთის პარლამენტის წევრი, თავდაცვის კომიტეტის თავმჯდომარე კალევ სტოიჩესკუ ამბობს, რომ მტკიცედ ემხრობა მიზანმიმართულ, კონკრეტულ სანქციებს, მათ შორის სამოგზაურო შეზღუდვებს ბიძინა ივანიშვილისა და იმ პოლიტიკოსებისთვის, რომლებიც „უცხოეთის გავლენის გამჭვირვალობის“ კანონის მიღებაზე არიან პასუხისმგებელნი. „ამერიკის ხმა" მას პარლამენტის მიერ საქართველოს თაობაზე სპეციალური განცხადების დამტკიცების შემდეგ ესაუბრა. ევროპელი დეპუტატი ამბობს, რომ გაუგებარია როგორ ან რატომ ხედავენ „ქართული ოცნების“ წარმომადგენლები საფრთხეს „ევროპულობაში“, ან „ევროპულ დაფინანსებაში“ და საით მიდის ქვეყანა. ამასთან სტოიჩესკუ განმარტავს, რომ თუკი პარტნიორების მხრიდან მხარდაჭერა, მათ შორის სამხედრო დახმარება შემცირდება, ეს ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობაზეც აისახება.
- ესტონეთის პარლამენტმა დაამტკიცა განცხადება, რომელშიც საქართველოს მმართველი პარტიის ქმედებებს გმობს და მათ „ევროპული ღირებულებების“ მიტოვებად მიიჩნევს. დეპუტატები თანხმდებიან, რომ ესტონეთმა ევროსაბჭოს საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანებასთან დაკავშირებული ნებისმიერი გადაწყვეტილება უნდა დაბლოკოს და მხარი დაუჭიროს სამოგზაურო შეზღუდვებსაც მანამ, სანამ ე.წ. აგენტების კანონი არ გაუქმდება. უჭერთ მხარს ამ გადაწყვეტილებას? და როგორ ფიქრობთ, რა დევს სასწორზე მთავრობის ამგვარი მოქმედებებით საქართველოსთვის?
- პარლამენტის მიერ ამ განცხადების შემუშავებისას მე უკვე ვაშინგტონში ვიყავი, ყურადღებით გავეცანი, სანამ ხელს მოვაწერდი. ვეთანხმები მის 99 %-ს. ერთადერთი, რის გამოც ხელმოწერისგან თავი შევიკავე ისაა, რომ განცხადების ბოლო ნაწილი გულისხმობს ესტონეთის მთავრობის მიერ ევროკავშირისთვის მოწოდებას, დაასრულოს საქართველოს მოქალაქეებისთვის უვიზო მიმოსვლის უფლება. ამას არ ვეთანხმები.
ამას ხელს ვერ მოვაწერდი, რადგან ვფიქრობ, ეს იქნება დემოტივაცია იმ ქართველებისთვის, ვინც მხნედ გამოდიოდა ქუჩებში და აპროტესტებდა ამას [ამ კანონს]. ეს იქნებოდა კოლექტიური სასჯელი, რომელიც მათაც მოიცავდა [შეეხებოდა]. მე სავსებით ვეთანხმები [ბიძინა] ივანიშვილის დასჯას, მისი მთავრობის, ყველა დეპუტატის, რომელმაც ამ კანონს ხმა მისცა და ყველა სხვა პირს, ვინც პასუხისმგებელია. ვეთანხმები ძალიან, ძალიან ფრთხილად და მიზანმიმართულ სანქციებს მათ წინააღმდეგ. მეტიც, ვიტყოდი, რომ მათ ევროპაში შესვლაც კი (უნდა) შეეზღუდოთ.
თუ მათ მშვიდობა სურთ, ისიც უნდა თქვან, როგორი მშვიდობის ნახვა უნდათ? ჩვენ არ გვსურს უსამართლო მშვიდობა, რომელიც გარდაუვლად მიგვიყვანს ახალ ომამდე.
თუკი ასეთ კანონებს იღებ, რაღატომ უნდა იმოგზაურო ევროპაში? შენ არ ხარ დაინტერესებული ევროპელობით. მაგრამ არ მსურდა ხელი მომეწერა იმისთვის, რაც ჩემი აზრით, შეიძლება დემოტივაცია აღმოჩნდეს ქართველებისთვის, მათთვის - ვინც პროევროპელია. მე იმ ქართველების გვერდით ვარ, ვინც პროევროპელია, ვისაც სურს ამ კურსის შენარჩუნება. ვფიქრობ ძალიან ბევრი რამ იმაზე იქნება დამოკიდებული, როგორ წარიმართება ომი უკრაინაში. უკრაინის და დასავლეთის წარმატება რუსეთის აგრესიასთან დაკავშირებით ასევე დიდი ალბათობით მოიცავს საქართველოში სიტუაციის შემობრუნებას ევროპული ძალების მიმართულებით.
- საქართველოს მთავრობა ამბობს, რომ ეს კანონი ფინანსური გამჭვირვალობის მისაღწევადაა აუცილებელი, რომ არადემოკრატიული და მცდარი მის მიღებაში არაფერია. რომ ბევრ ევროპულ ქვეყანას აქვს მსგავსი ან კიდევ უფრო მკაცრი რეგულაციები უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის უზრუნველსაყოფად. თქვენ ევროკავშირისა და ნატოს წევრი ქვეყნის პარლამენტარი, კომიტეტის თავმჯდომარე ხართ, იცნობთ მსგავს კანონმდებლობას? რას ფიქრობთ, რატომაა ეს კანონი ცუდი?
- რატომღაც ის რიტორიკა, რომელიც თქვენ ახლა აღწერეთ, ნაცნობია. მეცნობა იმ ქვეყნისგან, რომელიც ესტონეთისა და საქართველოს საერთო მეზობელია. ეს ზუსტად იგივე რიტორიკაა, რადგან მათ მიიღეს ასეთი კანონი. თავისთავად ამ იარლიყის მიწებება დისკრიმინაციულია. მაგრამ ეს პოლიტიკა ცხადია, რომ იარლიყებსაც სცდება. მას, შემდეგ, უფრო და უფრო მეტი საფეხური აქვს. როდესაც ასეთი კანონია მიღებული, უნდა ელოდო, რომ მას სხვებიც მიჰყვება.
ეს ტესტი იყო ქართველებისთვის, მიიღებდნენ თუ არა მას. არ ვიცი პროცენტული განსხვავება, მაგრამ ვფიქრობ [მოსახლეობის] ნახევარი თუ მეტი, ეწინააღმდეგება მას. რაც უნდა იყოს, ამ ნარატივს ვერაფრით დავეთანხმებოდი.
რაც შეეხება ესტონეთს, ჩვენ მსგავსი კანონმდებლობა არ გვაქვს და ვერც წარმომიდგენია რომ გვქონდეს. მე „ესტონეთის ატლანტიკური ხელშეკრულების ასოციაციის“ საბჭოს თავმჯდომარეც ვიყავი და სხვადასხვა პროექტისთვის დაფინანსებას ნატოსგან ვიღებდით. ამის გამო „უცხოეთის აგენტების“ იარლიყების მიწებება უნდა დაგვეწყო?
თუკი ქვეყანა იწყებს საკუთარი თავის ჩინელებისა და რუსებისთვის მიყიდვას და ამავე დროს ამბობს, რომ კვლავ პრო-ევროპულია, მაშინ სიტყვებსა და საქმეებს შორის განსხვავებას ვხედავ".
ვფიქრობ, ივანიშვილმა და მისმა მთავრობამ უნდა ახსნან, რა არის ამის მიღების მიზეზი. რა საფრთხეა „ევროპულობაში“ როგორც ის ამბობს? შემდეგ კი შეზღუდოს არასამთავრობოები და სხვა ორგანიზაციები, რომლებიც ნაწილობრივ დასავლური ქვეყნებისგან ფინანსდება. თუკი მეცოდინებოდა, რომ რუსეთის დაფინანსებულ ორგანიზაციებზე საუბრობენ, ალბათ ყველაფერი სხვანაირად იქნებოდა. თუმცა მაშინაც კი საჭირო იქნებოდა თითოეული ორგანიზაციის შეფასება. სადაა მისი ფესვები, რას აკეთებენ ისინი სინამდვილეში და არა მათთვის საერთო იარლიყის მიწებებით.
- მთავრობამ ბევრჯერ და მკაფიოდ თქვა, რომ კანონის მიღება აუცილებელია, რადგან არსებობს „გლობალური ომის პარტია“, რომელიც საქართველოში პოლიტიკური პროცესების მართვას და საქართველოს ომში ჩათრევას ცდილობს...
... თუკი კანონები თავიდანვე შეთქმულების თეორიებზე დაფუძნებით მიიღება, მაშინ მგონია, რომ ეს ყველაფერი უკვე ძალიან შორსაა წასული.
- როგორ ისახება ეს ყველაფერი ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობაზე? საქართველო წლებია ნატოში გაწევრიანების გზაზე წინსვლას ცდილობს. საერთაშორისო მისიებში ქართველები ნატოს არაწევრ ქვეყნებს შორის მოსახლეობის რაოდენობაზე გაანგარიშებით, ყველაზე მეტნი იყვნენ. მეორე მხრივ კი ამერიკა და ნატოს წევრი ქვეყნები საქართველოს თავდაცვის ძალების გაძლიერებაში დიდ ინვესტიციას დებდნენ. ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტმა კი ორმხრივი ურთიერთობის გადახედვა გადაწყვიტა, რაც სამხედრო თანამშრომლობასაც მოიცავს და საგარეო დახმარებასაც, რომლის ნაწილიც სწორედ თავდაცვის ძალებს შეიძლება მოხმარდეს. სამხედრო თუ პოლიტიკურ პარტნიორებთან მსგავსი დაძაბული ურთიერთობის ფონზე, რას ფიქრობთ, რა გავლენა შეიძლება ამ ყველაფერს ჰქონდეს ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობაზე?
- საქართველოს პოლიტიკა [ამ კუთხით] უფრო და უფრო მეტადაა ნაკარნახევი ივანიშვილის მიერ. რა თავდაცვაზე ვსაუბრობთ? ის რუსებთან თამაშობს, ასე არაა?! ასეთ საკითხებზე მხოლოდ მაშინ შეიძლება ვიმსჯელოთ, როცა ქვეყანას მართლა სურს რუსეთისგან დამოუკიდებლობა, ნამდვილი დემოკრატიის ქონა და თავის დაცვა. მე არ ვიცი რას ფიქრობს ის [ივანიშვილი]. ის ახლა რუხი კარდინალია, რომელიც თამაშს ხელმძღვანელობს.
რა თქმა უნდა საქართველოს რეალური სამხედრო შესაძლებლობები დაზარალდება, თუკი მოკავშირეებთან თანამშრომლობა და მათი მხრიდან სამხედრო მხადაჭერა შეფერხდება. ამას თქმაც არ სჭირდება. ამიტომ, არ მაქვს კარგი პასუხი ამ თემაზე გარდა იმისა, რომ მხარს ვუჭერ ქართველებს, რომლებიც პრო-დასავლურები და პრო-ევროპელები არიან, დარჩნენ თავიანთი იდეალების ერთგულნი და ერთ დღესაც ისინი გაიმარჯვებენ. მაგრამ მე ვერ ვიტყვი, როდის იქნება ეს.
- საქართველოში ხშირად ამბობენ, რომ თბილისი წლებია ნატოს კარზე უშედეგოდ აკაკუნებს, ახლა კი, როდესაც ნატოსგან კრიტიკული განცხადებები ისმის, თბილისი კი დასავლელ პარტნიორებს ომში ჩათრევის მცდელობაში ადანაშაულებს. როგორ ხედავთ საქართველოს პერსპექტივას ნატოსთან დაახლოების გზაზე?
სწორედ რეგიონში რთული ვითარება და საქართველოს გეოგრაფია იმას ნიშნავს, რომ მისი ძალისხმევა კიდევ უფრო დიდი უნდა იყოს, შეიძლება გაორმაგებულიც კი იმისთვის, რომ აჩვენოს, მას ნამდვილად სურს ნატოს წევრობა.
- ვფიქრობ ახლა ყველაზე ცუდი დროა. ჩვენც ბევრი ვიწვალეთ იმისთვის, რომ ნატოსა და ევროკავშირის წევრები გავმხდარიყავით, ამას ძალიან დიდი ძალისხმევა დასჭირდა. გაგვიმართლა, რომ მაშინ ახლანდელის მსგავსი ომი არ ყოფილა. ეს დიდი განსხვავებაა. თუმცა უპირველესი მაინც ისაა, რომ იმის ერთგულნი დარჩეთ, რისი მიღწევაც გსურთ. დარწმუნებულნი იყოთ, რომ ეს გინდათ. თუკი ერს მართლაც, პოლიტიკური გაგებით, სურს ევროპის ნაწილი იყოს, ევროკავშირისა და ნატოს წევრი იყოს, ამას სხვის გამო არ აკეთებ, ამას საკუთარი თავისთვის აკეთებ.
ეს იყო ჩვენი არჩევანი. დიახ, რუსეთი მაშინაც ცდილობდა ეს [გადაწყვეტილება] ისეთ აბსურდად წარმოეჩინა, თითქოს ამერიკელებმა დაგვიპყრეს. ჩვენც გაგვიჭირდა ამის მიღწევა, თუმცა ამაში გეოგრაფიამაც ხელი შეგვიწყო. ჩვენი მეზობლები რუსეთის გარდა, უკვე ნატოსა თუ ევროკავშირის წევრი ქვეყნებიც იყვნენ. ამან საქმე შედარებით გაგვიმარტივა. საქართველომ სამწუხაროდ თავისი გეოგრაფიაც უნდა გაითვალისწინოს. მაგრამ ეს იმას ნიშნავს, რომ მისი ძალისხმევა კიდევ უფრო დიდი უნდა იყოს, შეიძლება გაორმაგებულიც კი იმისთვის, რომ აჩვენოს, მას ნამდვილად სურს წევრობის მიღწევა.
დიახ, ამას წლები დასჭირდება. მაგრამ პირველ ყოვლისა... ძალიან ბევრი რამ იქნება დამოკიდებული იმაზე, როგორ დამთავრდება რუსეთის ომი უკრაინაში..... სწორედ ამიტომაა გადამწყვეტი მნიშვნელობის უკრაინის მხარდაჭერა, რუსეთის აგრესიასთან დაპირისპირება და ამა თუ იმ გზით რუსეთის მიერ ამ ომში დამარცხებისთვის ხელის შეწყობა.
- საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლები უკრაინის გამარჯვების მნიშვნელობაზე არ საუბრობენ. ისინი კიევს, როგორც წესი, მშვიდობას უსურვებენ....
და თუ მათ მშვიდობა სურთ, ისიც უნდა თქვან, როგორი მშვიდობის ნახვა უნდათ? მშვიდობა შეიძლება სამართლიანიც იყოს და უსამართლოც. ჩვენ არ გვსურს უსამართლო მშვიდობა, რომელიც გარდაუვლად მიგვიყვანს ახალ ომამდე. ჩვენ ხანგრძლივი მშვიდობა გვსურს. ამის მისაღწევად ერთადერთი გზა კი რუსეთის ეკონომიკური დასუსტებაა. იმ დონემდე, რომ მან უბრალოდ ვეღარ შეძლოს ამ ომის წარმოება.
ასე უნდა მოვიქცეთ, სხვა გზა არაა. დიახ, შეგვიძლია [რუსეთის] პოლიტიკური იზოლაცია და ა.შ. მაგრამ ჩვენ არ დავესხმებით თავს რუსეთს. მოსკოვში ახლა ჰიტლერის ტიპის ლიდერია, ოღონდ ბირთვული იარაღით........დიახ ეს განსხვავებული მოცემულობაა...
მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ აგრესორთან წარმატებული დაპირისპირება და მისი უკუგდება არ შეიძლება.
...მე არ მინდა ვთქვა, რომ ომში შეიძლება რაიმე კარგი ან სასარგებლო იყოს. მაგრამ თუ რუსეთზე ვსაუბრობთ, მსურს მისი კოლაფსი ვიხილო, მგონია, რომ ესაა ერთადერთი იმედი საიმისოდ, რომ მათ ახლანდელ მენტალობაზე უარი თქვან. მენტალობა, რომელიც ათობით და ასობით წელია აქვთ. ხალხს საბჭოთა კავშირის დაშლისაც ძალიან ეშინოდა, მაგრამ ცუდი არაფერი მომხდარა, ბევრი ქვეყანა თავისუფალი გახდა, ყველა ბედნიერი იყო და ამით უბედური მხოლოდ რუსეთი და რუსები დარჩნენ. პრობლემის სათავეც სწორედ ესაა, რომ ისინი რატომღაც დღემდე უკმაყოფილონი არიან....
- ბოლოს, ანაკლიის პორტის შესახებ გკითხავთ, არაერთმა დასავლელმა ლიდერმა საქართველოს მმართველი გუნდის არადემოკრატიულ ნაბიჯებს შორის პორტის განვითარების პროექტის ჩინური კომპანიისთვის გადაცემაც დაასახელა. ეს კი მიუხედავად იმისა, რომ დასავლეთისგან არაერთი გაფრთხილება მოვისმინეთ პრო-დასავლური საქართველოს განვითარებისთვის ამ პორტის მნიშვნელობის თაობაზე. რას ფიქრობთ რეგიონში, შავ ზღვაზე და საქართველოს მსგავს ქვეყანაში - რომელსაც ევროკავშირისა და ნატოს წევრობა სურს - ჩინეთის ეკონომიკური გავლენის გაძლიერების რისკებზე?
- ჩინეთის ინტერესზე საუბრისას უნდა ვთქვათ, რომ ის გლობალურია, თუკი ისინი სადმე მოგებას ხედავენ, მისით ინტერესდებიან. მათ აინტერესებთ ინფრასტრუქტურული პროექტები. ეს მათი გლობალური სტრატეგიის ნაწილია, კონკრეტულად კი „ერთი სარტყელი, ერთი გზის“ მეგა-სისტემის პირობებში, რომელსაც ლამის მთელ მსოფლიოში აშენებენ.
ისინი ამ ინვესტიციას ეკონომიკური ეფექტის კუთხითაც უყურებენ, და - პოლიტიკურისაც. თუკი ქვეყანა იწყებს საკუთარი თავის ჩინელებისა და რუსებისთვის მიყიდვის და ამავე დროს ამბობს, რომ კვლავ პრო-ევროპულია, მაშინ მათ სიტყვებსა და საქმეებს შორის განსხვავებას ვხედავ.
ჩინური ინვესტიციები ნატოს წევრ ქვეყნებშიც გვხვდება, მაგალითად მონტენეგროში მათ ააშენეს აბსოლუტურად გამოუსადეგარი გზატკეცილი, რაც კოლოსალური თანხები დაჯდა. ასეთი პროექტების შესახებ ასეთ გადაწყვეტილებებს კორუმპირებული მთავრობები იღებენ. ნორმალური მთავრობა კი უფრო გონივრულად და პასუხისმგებლიანად მოიქცეოდა.
- რა არის ის ერთგვარი პოლიტიკური ტვირთი ან ვალდებულება, რაც შეიძლება ამ ტიპის ინვესტიციას ან თანამშრომლობას მოჰყვებოდეს ჩინეთისგან საქართველოსთვის. მით უფრო მაშინ, როცა თბილისს დასავლელ პარტნიორებთან შედარებით დაძაბული და გართულებული ურთიერთობა აქვს?
- მე არ ვიცი კონკრეტული პროექტის პირობები, მაგრამ ჩინელები არ არიან თოვლის ბაბუები, რომ მსოფლიო მოიარონ და საჩუქრები დაარიგონ, მით უმეტეს ძვირადღირებული საჩუქრები პატარა ქვეყნებში. ჩვენ ბევრი მაგალითი გვინახავს ისეთი ქვეყნებისა, რომლებმაც ვერ შეძლეს ჩინეთის გავლენასთან გამკლავება, ვერ გადაიხადეს იმ უდიდესი ინფრასტრუქტურული პროექტების ვალები, რომლებიც საბოლოოდ არც კი ამოქმედდა. მთავრობას კი არ შეუძლია ვალის დაბრუნება.
მე არ ვამბობ, რომ ჩინეთთან ყველანაირი თანამშრომლობა ცუდია. მე იმას ვამბობ, რომ საყურადღებოა ასეთი ინფრასტრუქტურული პროექტი, მნიშვნელოვანი პორტი.
რომლითაც ისინი დაინტერესებულნი არიან, სქემა ნათელია. ჩვენ ბევრი ამგვარი პრეცედენტი გვინახავს და ვიცით ისიც, რა შეიძლება იყოს ამის შედეგები. შესაბამისად, ჩემთვის ეს, ცხადია, განგაშის ზარების საფუძველი იქნებოდა.
