საქართველოში ანტი-ამერიკული და ანტი-დასავლური განწყობები ბოლო რამდენიმე კვირის განმავლობაში უწყვეტად იმატებს. ნეგატიური კამპანიის სამიზნე - სხვებთან ერთად - საქართველოში ამერიკის ელჩი კელი დეგნანია. რა იწვევს ამ განწყობებს და რატომ ვხედავთ ამ ტენდენციას ამ კონკრეტულ მომენტში? ასევე, რას ნიშნავს ეს კამპანია ამერიკა-საქართველოს ურთიერთობებისთვის და როგორ უნდა გამოვიდეთ ამ მდგომარეობიდან?
"ამერიკის ხმა" ამ თემებზე საქართველოში, უკრაინასა და რუსეთში ამერიკის ყოფილ ელჩ ჯონ ტეფტს ესაუბრა. ტეფტს უნიკალური გამოცდილება აქვს იმ თვალსაზრისით, რომ ის ამერიკის ელჩი იყო რუსეთში და ასევე რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ორივე ქვეყანაში - საქართველოში და უკრაინაში. ყოფილი დიპლომატი ამბობს, რომ კელი დეგნანი ამერიკის პრეზიდენტს წარმოადგენს და მასზე მიტანილი თავდასხმა ამერიკის მხრიდან საქართველოს ხანგრძლივი მხარდაჭერის ტრადიციაზე თავდასხმაა. ტეფტს მიაჩნია, რომ კელი დეგნანზე თავდასხმები უნდა შეწყდეს, რადგან ეს აჩენს კითხვებს საქართველოს მთავრბის მოტივაციაზე და შესაძლოა ამ ყველაფერმა საქართველოს მიმართ ვაშინგტონში ნდობა დაარღვიოს. ჯონ ტეფტს ია მეურმიშვილი ესაუბრა.
ბატონო ელჩო, დიდი მადლობა, რომ ჩვენთან სასაუბროდ დრო გამონახეთ. მოდით, ზოგადი მიმოხილვით დავიწყოთ. როგორ ფიქრობთ, რა ხდება ამ ძალიან ნეგატიურ კამპანიასთან დაკავშირებით ამერიკისა და განსაკუთრებით ამერიკის საელჩოს წინააღმდეგ საქართველოში?
სიმართლე გითხრათ, ეს ძალიან დამაბნეველია ჩემთვის და საქართველოს სხვა მეგობრებისთვის, რომლებიც მთავრობის გარეთ არიან. მაგრამ თუ ვიმსჯელებთ იმ განცხადებიდან გამომდინარე, რომელიც ნედ პრაისმა გასულ კვირას, ელჩ დეგნანის დასაცავად გააკეთა, ვფიქრობ, მთავრობის შიგნითაც იგივე ხდება. ხალხს უბრალოდ არ ესმის, კრიტიკოსები ამას რატომ აკეთებენ. კელი დეგნანი არის ამ ადმინისტრაციის, შეერთებული შტატების პრეზიდენტის წარმომადგენელი. მე ვიცი, რომ ის არის ძალიან ფრთხილი და პროფესიონალი დიპლომატი. ის წარმოადგენს შეერთებული შტატების ინტერესებს და ღიად საუბრობს ამ ინტერესებზე. არ ვიცი, რატომ შეიძლება ვინმე ფიქრობდეს, რომ რატომღაც არის განსხვავება ადმინისტრაციასა და კელის შორის. მე ვფიქრობ, რომ ეს არასწორია, რადგან ვფიქრობ, რომ კელი უკიდურესად ფრთხილი დიპლომატია და თბილისში მოღვაწეობის დროს ბოლო წლებში მასთან ჩემი ყველა ურთიერთობა იმაზე მეტყველებს, რომ ის ამ ადმინისტრაციის პოლიტიკის ძალიან კარგი ელჩია.
კრიტიკის ერთი ნაწილი ის არის, რომ ის ამერიკის ინტერესებს ახორციელებს საქართველოში. ეს კრიტიკა სხვანაირად იყო ფორმულირებული, მაგრამ კრიტიკის არსი ეს არის. რას ფიქრობთ ამაზე - კონკრეტულად კი მის კრიტიკაზე იმის გამო, რომ ის წარმოადგენს ამერიკის ინტერესებს?
ეს მისი სამსახურია. ეს არის ის, რაც ელჩებმა უნდა აკეთონ. შეიძლება ისტორიაში გვაქვს შემთხვევები, როდესაც ელჩები დამოუკიდებლად საქმიანობას ცდილობდნენ, მაგრამ ყველამ იცის, ელჩის საქმე ის არის, რომ საკუთარი ქვეყნის ინტერესები წარმოაჩინოს. ასევე ელჩი ეცნობა ქვეყანას, რომელშიც ის არის აკრედიტებული, ვაშინგტონს უხსნის რა ინტერესები და დინამიკა აქვთ ამ ქვეყანაში და ცდილობს ყველაფერი გააკეთოს იმისთვის, რომ ორ ქვეყანას შორის ურთიერთგაგება იყოს. ვფიქრობ, რომ ამ შემთხვევაში, ზოგიერთი ეს განცხადება უბრალოდ აკნინებს ძალისხმევას, რომელიც უკეთესი ურთიერთგაგების ქონისკენ არის მიმართული. როგორც ნედ პრაისმა თქვა, მეგობრები ერთმანეთთან ასე არ ურთიერთობენ.
ზოგადად, თუ დიპლომატიაში ჩნდება პრობლემა, ამის შესახებ პირადი საუბრები იმართება და არა ასეთი საჯარო გამოსვლები, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საქართველოს მთავრობის პოლიტიკის ნაწილია გახდეს ევროკავშირის და ტრანსატლანტიკური საზოგადოების წევრი. ეს ორი რამ ურთიერთგამომრიცხავია და სწორედ ამის გამო საქართველოს მეგობრებს უჭირთ ამის გაგება.
ზუსტად ეს მინდოდა მეკითხა - რას ფიქრობთ დროზე, როდესაც ეს ყველაფერი ხდება? ეს სრულიად დამაბნეველია.
გეთანხმებით. ცხადია, შეერთებული შტატების და ევროპაში ყველა ჩვენი მოკავშირის მთავარი საზრუნავი დღეს უკრაინაში მიმდინარე ომია. ჩვენ ვცდილობთ დავეხმაროთ უკრაინელებს, იქნება ეს სამხედრო თუ ფინანსური თვალსაზრისით, მაგრამ ამავე დროს, ადმინისტრაცია ცდილობს დარწმუნდეს იმაში, რომ ეს არ გადაიზარდოს უფრო ფართო ომში, რომ არ იყოს პირდაპირი დაპირისპირება ამერიკასა და რუსეთს შორის. ვიცი, რომ ზოგიერთები საქართველოში რატომღაც ფიქრობენ, რომ ამერიკას მეორე ფრონტის გახსნა სურს. ეს ყველანაირ საფუძველს მოკლებული არგუმენტია, ყოველ შემთხვევაში - გამომდინარე იქიდან, რაც მე რუსეთის ომთან დაკავშირებით ადმინისტრაციის პოლიტიკის შესახებ ვიცი.
თუ შეიძლება ახსენით ის, რაც ახლა თქვით, რომ ადმინისტრაციას არ სურს მეორე და მესამე ფრონტი. რატომ არის ეს ასე? რატომ ამბობთ ამას?
ეს ადმინისტრაცია მართლაც ლაზერის სხივივით არის კონცენტრირებული უკრაინისთვის დახმარების აღმოჩენაზე, ნატოს ერთიანობის შენარჩუნებაზე, რაც ალიანსის მადრიდის სამიტზე კარგად გამოჩნდა და ამავდროულად ცდილობს იმაში დარწმუნებას, რომ ეს არ გახდეს უფრო ფართო ომი, ან არ მოხდეს პირდაპირი დაპირისპირება შეერთებულ შტატებსა და რუსეთს შორის. ეს არის ბაიდენის ადმინისტრაციის მიდგომა ამ ომისადმი თავიდანვე. როცა ადამიანები ამბობენ, რომ შეიძლება რაღაც სხვა ხდება, ჩემთვის ეს საღ აზრს მოკლებული განცხადებებია და არ მესმის, საიდან მოდის ეს ყველაფერი, რადგან ამის შესახებ აქ, ვაშინგტონში ნამდვილად არაფერი მესმის და მე მჭიდრო კავშირი მაქვს უამრავ ადამიანთან მთავრობაში და მის გარეთ.
როგორ ფიქრობთ, რა იწვევს ამ ნეგატიურ კამპანიას? ჩვენ ვისაუბრეთ ამ კამპანიის დროზე, ვისაუბრეთ იმაზე, თუ რამდენად დამაბნეველია ეს ყველაფერი, მაგრამ როგორ ფიქრობთ, რა არის ამ მოძრაობის, ამ ტალღის საფუძველი?
ეს ჩემთვის პასუხის გასაცემად კიდევ ერთი რთული კითხვაა. შესაძლოა, სადღაც არსებობს შეხედულება და რაღაც მცდარი წარმოდგენა, რომ კელი ან ევროკავშირის ყოფილი ელჩი [კარლ ჰარცელი] აკეთებდნენ რაღაც ისეთს, რაც არ არის ადმინისტრაციის ან ევროკავშირის პოლიტიკის ნაწილი. თუმცა, ევროკავშირმა საქართველოს ევროპული პერსპექტივა მისცა, რომელიც არის ძალიან ნათელი და რომელშიც ძალიან მკაფიოდ არის ჩამოყალიბებული მიზნები და შეერთებული შტატები მხარს უჭერს ამ მიზნებს. ეს არის ის, რასაც კელი და იქ მყოფი ყველა ევროპელი ელჩი უჭერს მხარს. ასე რომ, ეს უბრალოდ საღ აზრს მოკლებულია.
არ არსებობს არანაირი განსხვავება ევროატლანტიკურ ინტეგრაციასთან დაკავშირებულ ამ მიზნებსა და დღევანდელ მიზნებს შორის, რაზეც ჩვენ წლების განმავლობაში ვმუშაობდით. ეს კონტრპროდუქტიულად გამოიყურება და აზრის გამოტანა შეუძლებელია. ვფიქრობ, რომ ეს გარკვეულ უარყოფით გავლენას უკვე ახდენს, ყოველ შემთხვევაში კელის ეს ბოლო კრიტიკა. ეს ყველაფერი ვაშინგტონში საქართველოზე შეხედულებებს არ ეხმარება.
ეს საერთოდ არ არის პოლიტიკურად წინდახედული მოქმედება. ელჩზე თავდასხმებმა არ მგონია, უფრო ფართო პოლიტიკის შეცვლა გამოიწვიოს. ეს ყველაფერი უბრალოდ მოტივაციებზე კითხვებს აჩენს.
ეს იყო ტრაექტორია, რომელიც დაიწყო აქა-იქ მცირე კომენტარებით - სხვათა შორის, ეს კრიტიკა თავდაპირველად ორივე მხრიდან იყო - როგორც ოპოზიციის, ასევე ხელისუფლების წარმომადგენლებისგან. მოგვიანებით კი გადაიზარდა უფრო მძიმე კრიტიკასა და თავდასხმებში. თქვენი აზრით, სადამდე შეიძლება ეს მივიდეს? რა არის ყველაზე ცუდი სცენარი, რომლის წარმოდგენაც შეგიძლიათ?
იმედია, გავჩერდებით. იმედია, სხვა არანაირი სცენარი აღარ იქნება. კრიტიკასთან გამკლავება ელჩის სამუშაოს ნაწილია. როდესაც ელჩი საქართველოში მე ვიყავი, იყო ბევრი განსხვავებული შეხედულება. ჯერ კიდევ 2010 წელს, პარლამენტის წინ დემონსტრაციები მიმდინარეობდა. შეერთებული შტატების აზრით, ორივე მხარე უნდა დამჯდარიყო გამოსავლის მოსანახად. ძალიან მსგავსი მიდგომა გვქონდა მაშინაც. ზოგიერთი ოპოზიციური პოლიტიკოსი მაშინ ამერიკის საელჩოს წინააღმდეგ კრიტიკულ განცხადებებს აკეთებდა. ჩვენ ვდგავართ პრინციპებზე და ვფიქრობთ, რომ ამ პრინციპებს იზიარებს ქართველი ხალხი.
რამდენადაც მე მესმის, ევროინტეგრაციის მიზნებს და ყველაფერ იმას, რასაც ჩვენ მხარს ვუჭერთ, ასევე მტკიცედ უჭერს მხარს ქართველი ხალხი. ასე რომ, ამას კიდევ ერთხელ მივყავართ კითხვამდე, თუ რატომ, რატომ აკეთებენ ისინი ამას? ეს ხომ ეწინააღმდეგება მიზნებს, რომლებიც ქართველ ხალხს აქვს. იმედი მაქვს, ეს შეწყდება და მეტი უარყოფითი სცენარი აღარ გვექნება.
ერთსა და იმავე თემაზე ვტრიალებთ, მაგრამ ეს იმის გამო, რომ მინდა რაც შეიძლება მეტი კუთხიდან შევხედოთ ამ თემას. როგორ ფიქრობთ, რას ნიშნავს ეს თავდასხმები ელჩ დეგნანზე? რას არის თქვენი ინტერპრეტაცია?
ეს ალბათ მოდის ადამიანებისგან, რომლებიც მის ზოგიერთ განცხადებას არ ეთანხმებიან, მაგრამ მე იმას ვიტყოდი, რომ კელი წარმოადგენს შეერთებული შტატების მთავრობას, ის წარმოადგენს ამერიკის ადმინისტრაციას და მის პოზიციებს. ის ასევე წარმოადგენს საქართველოსადმი ამერიკის მხარდაჭერის ხანგრძლივ ტრადიციას. ასე რომ, მასზე თავდასხმები არ არის მხოლოდ თავდასხმები კელიზე. ეს უფრო დიდი საკითხია და ის ამერიკის პოლიტიკის წინააღმდეგ წასვლას უკავშირდება. ცხადია, მე არ ვიცი, რას ფიქრობენ ეს ადამიანები, მე მათთან არ მისაუბრია. მაგრამ ვიმედოვნებ, რომ ყველა ეცდება გაერთიანდეს იმისთვის, რომ მიაღწიონ ევროკავშირის მიერ დასახულ მიზნებს, რომლებიც იგივე მიზნებია, რაც შეერთებულ შტატებს წლების მანძილზე აქვს.
თქვენ მოკლედ აღნიშნეთ, რომ ამ მოვლენებს გავლენა აქვს, ან შეუძლია გავლენის მოხდენა ამერიკა-საქართველოს ურთიერთობებზე. თუ სწორად გავიგე რაც თქვით, რას ფიქრობთ, როგორია ეს გავლენა?
არ ვფიქრობ, რომ ეს გავლენა დღეს ხდება ან რომ ეს მიგვიყვანს რაიმე კონკრეტულ შედეგამდე. მაგრამ, ეს არყევს ნდობას, აჩენს კითხვებს, რაზეც ახლა ვსაუბრობთ: რატომ აკეთებენ ეს ადამიანები ამას, თუკი პოლიტიკა ევროპასთან კარგი ურთიერთობის ქონაა, თუკი მიზანი არის ის, რომ საქართველო იყოს ევროპის, ტრანსატლანტიკური საზოგადოების ნაწილი? ვფიქრობ, ამერიკელების უმეტესობა, რომლებიც ცდილობენ თვალყური ადევნონ საქართველოს, ამბობენ, რომ ეს არ გამოხატავს ქართველი ხალხის ნებას და რატომ აკეთებენ ამას პოლიტიკოსები?
არ მინდა საქართველოს შიდა პოლიტიკაზე გთხოვოთ კომენტარი, ამიტომ ზოგადად გკითხავთ. თქვენ ეცნობით იმას, თუ როგორ მოქმედებს მთავრობა, რა განცხადებებს აკეთებენ ფიციალური პირები. ამ განცხადებებიდან მუდმივად იგრძნობა ის, რომ არსებობს გარკვეული უკმაყოფილება შეერთებული შტატების მიმართ. ასევე მოვისმინეთ ევროკავშირის ახლა უკვე ყოფილი ელჩის კრიტიკაც. თქვენი აზრით, რამდენად პოლიტიკურად წინდახედულია ასეთი მოქმედება?
ეს საერთოდ არ არის პოლიტიკურად წინდახედული მოქმედება. ელჩზე თავდასხმებმა არ მგონია, უფრო ფართო პოლიტიკის შეცვლა გამოიწვიოს. ეს ყველაფერი უბრალოდ მოტივაციებზე კითხვებს აჩენს. ჩემი აზრით, ხელისუფლება უნდა იყოს მკაფიო და ფოკუსირებული განცხადებებში, რომ ის შეეცდება განახორციელოს ევროკავშირის რეკომენდაციები და ამით ყველას გაუგზავნოს მკაფიო სიგნალი მიუხედავად იმისა, თუ რას შეიძლება ამბობდნენ პარტიის სხვადასხვა წევრები პარლამენტში. მთავრობა უნდა იყოს ერთსულოვანი და ფოკუსირებული და მკაფიო სიგნალს უგზავნიდეს როგორც ევროპას, ასევე ვაშინგტონს, რომ მას გადაწყვეტილი აქვს განახორციელოს ევროატლანტიკური დღის წესრიგი, რომელსაც როგორც ვთქვი, ამერიკის ადმინისტრაცია სრულად უჭერს მხარს.
რა უნდა იყოს შემდეგი ნაბიჯები, როგორ უნდა გამოვიდეთ ამ სიტუაციიდან და როგორ წავიდეთ წინ? ვინ რა უნდა გააკეთოს ამისთვის?
მე აღარ ვარ ელჩის პოზიციაზე და ბევრი წელია, რაც მთავრობაში აღარ ვმუშაობ. ამიტომ არ ვიცი, კონკრეტულად რას ეუბნება ბაიდენის ადმინისტრაცია საქართველოს ელჩს ან რა ინსტრუქციებს უგზავნიან პირდაპირ კელის. მაგრამ ვფიქრობ, მთავარი აქ არის ის, რომ საქართველოს მთავრობა უნდა იყოს მკაფიო და კონცენტრირებული.
მე წავიკითხე პრეზიდენტ ზურაბიშვილის რამდენიმე კომენტარი, რომლებშიც ზოგიერთი ამ განცხადების მიმართ ის ძალიან კრიტიკული იყო და ვფიქრობ, იმას ამბობდა, რომ მთავრობის მხრიდან უნდა იყოს ძალიან მკაფიო, პირდაპირი გზავნილები. ვფიქრობ ეს სწორია. ეს არის მიდგომა, რომელიც საქართველოს უნდა ჰქონდეს იმისთვის, რომ ამ კომენტარებით გამოწვეული ზიანი გამოასწოროს. საქართველოს მთავრობა უნდა იყოს ერთსულოვანი, წინსვლაზე ორიენტირებული და ჰქონდეს კარგი ურთიერთობები, რაც მნიშვნელოვანია საქართველოს ტრანსატლანტიკური ინტეგრაციის მიზნების მისაღწევად.
რამეს ხომ არ დაამატებდით საუბრის ბოლოს?
არა, მგონი ყველაფერზე ვისაუბრეთ. იმედი მაქვს, ამ ცუდ სიტუაციას გადავლახავთ.
