ბრაიზა: ჩიხიდან გამოსავალი შესაძლოა სააკაშვილის ხელახალი, საერთაშორისოდ აღიარებული სამართლიანი სასამართლო იყოს

საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს დასავლეთში ყურადღებით აკვირდებიან. ქვეყნის ზოგიერთი დიდი ხნის მეგობარი ბოლო პერიოდში განვითარებულ მოვლენებს დემოკრატიულ უკუსვლად აფასებს. აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის ყოფილი მეორე მოადგილე მეთიუ ბრაიზა ამბობს, რომ ქვეყანა კიდევ ერთ ღრმა კრიზისში შევიდა, რომლის თავიდან აცილებაც, სავარაუდოდ, შესაძლებელი იყო. მისივე თქმით, მთავრობის მიერ სააკაშვილის დაკავება წარმოუდგენელი უბედურებაა ქვეყნის იმიჯისთვის. ბრაიზა ასევე ამბობს, რომ ქვეყანა ჩიხშია შესული და მთავრობამ დეესკალაცია უნდა სცადოს - ეს კი შესაძლოა სააკაშვილის ხელახალი და ამჯერად, საერთაშორისოდ აღიარებული სამართლიანი სასამართლო პროცესი იყოს. მეთიუ ბრაიზას "ამერიკის ხმის" ჟურნალისტი ია მეურმიშვილი ესაუბრა.

გამარჯობა, ბატონო მეთიუ. დიდი მადლობა ინტერვიუსთვის. თქვენ საქართველოს უკვე ათწლეულებია აკვირდებით. ამ ცოდნაზე დაყრდნობით, როგორ აფასებთ ქვეყანაში დღეს არსებულ მდგომარეობას ზოგადი თვალსაზრისით?

მადლობა მოწვევისთვის. ეს ყველაფერი ღრმად შემაშფოთებელი და სანერვიულოა. თავდაპირველად ვნახეთ ანაკლიის პორტის გაუქმება, შემდეგ ასევე იყო "კავკასუს ონლაინის" შემთხვევა, ბოლო დროს ვნახეთ მთავრობის თანამშრომლობა ბელარუსის უსაფრთხოების სამსახურებთან და ბელარუსის საარჩევნო დამკვირვებლებთან. ეს ყველაფერი აჩენს კითხვებს იმაზე, თუ რა არის საქართველოს გეოპოლიტიკური ორიენტაცია.

ეს მხოლოდ ერთი მხარეა. შემაშფოთებლად მხოლოდ მთავრობა არ იქცევა. მე პირადად, ვიზიარებ ამერიკის მოქმედი და ყოფილი სახელმწიფო მოხელეების შეშფოთებებს და ძალიან განვიცდი არსებულ პოლიტიკურ პოლარიზაციას. ჩვენმა მეგობრებმა, ადამიანებმა, რომლებიც იმედი მაქვს, მთელი ცხოვრება ჩემი მეგობრები იქნებიან, გადაწყვიტეს, რომ საკუთარი მანდატი არ გამოეყენებინათ. ისინი საქართველოს მოქალაქეებმა აირჩიეს იმისთვის, რომ ემუშავათ, შესულიყვნენ პარლამენტში და იქ ებრძოლათ მთავრობის წინააღმდეგ თუნდაც იმ შემთხვევაში, თუ მთავრობა უსამართლოდ იქცევა, ან ბევრ საკითხზე მასთან ვერ თანხმდებოდნენ. ეს ყველაფერი ჩემი დიპლომატიური კარიერის დასაწყისში მომხდარ მოვლენებს მაგონებს. პოლონეთში სოლიდარობის მოძრაობამ მოახერხა ის, რომ საშინელ მთავრობასთან, კომუნისტურ მთავრობასთან ეწარმოებინა მოლაპარაკებები და შეთანხმებულიყო რეფორმების მთელ წყებაზე, რომლებმაც მოგვიანებით ქვეყანა შეცვალეს. მოკლედ რომ ვთქვა, ვფიქრობ ამჟამად საქართველო დინებას მიაქვს. თუმცა, ვაშინგტონში, იქ სადაც თქვენ ხართ, ჯერ ისევ ბევრი ადამიანია დარჩენილი, რომელსაც სურს საქართველოს წარმატება და მისი ნატოში გაწევრიანება იხილოს.

ბრაიზა: ჩიხიდან გამოსავალი შესაძლოა ხელახალი, სამართლიანი სასამართლო იყოს

ბოლო დროს განვითარებულ მოვლენებზე, როგორც ვაშინგტონში, ასევე ბრიუსელში, საქართველოს ზოგიერთ მეგობარს უჭირს განცხადების ღიად გაკეთება. მინდა თქვენც გკითხოთ, რას ფიქრობთ სააკაშვილის საქართველოში დაბრუნებაზე და მის დაკავებაზე?

ამ თემაზე ჩემთვისაც რთულია საუბარი იმ უამრავი გაუგებრობის გამო, რომელიც ვარდების რევოლუციის დროს შეერთებულმა შტატებმა და თითქოსდა, მე პერსონალურად ვითამაშე. ერთი, რაც მინდა დასაწყისშივე ვთქვა, ის არის, რომ შეერთებული შტატები ვარდების რევოლუციის მოწყობას არ აქეზებდა. რამდენიმე ძალიან მაღალი რანგის ოფიციალური პირი, მათ შორის, ადამიანები საქართველოშიც, თავს არაკომფორტულად გრძნობდნენ, როდესაც ქუჩაში დემონსტრაციები დაიწყო. ეს იმის გამო, რომ რევოლუციები არაპროგნოზირებადია. ამერიკამ ვარდების რევოლუცია კი არ წაახალისა, არამედ მის წინააღმდეგ არ გამოვიდა. ეს იმიტომ, რომ ადამიანები მშვიდობიანად აპროტესტებდნენ და იცავდნენ საკუთარ დემოკრატიულ უფლებებს, რომლებსაც სახელმწიფო არღვევდა. ამერიკა ამ ყველაფერს უბრალოდ არ შეეწინააღმდეგა. ამერიკის მთავრობამ ასევე უარი თქვა მოთხოვნაზე, რომ სააკაშვილისთვის ქუჩის მშვიდობიანი დემონსტრაციების შეწყვეტა ეთხოვა. ამის შემდეგ კი ქართველებმა თავისი ისტორიული მომავალი საკუთარ ხელში აიღეს.

ვინ არის პოლიტიკური პატიმარი?

მას შემდეგ, რაც ქართველმა ხალხმა ეს გააკეთა, ჩვენ, რა თქმა უნდა, მხარი დავუჭირეთ ახალ მთავრობას, არა სააკაშვილს, როგორც ინდივიდუალურ პირს, არამედ მის მთავრობას, მის გუნდს, რომელიც ბევრი ახალგაზრდა, ამერიკაში განათლებული, ნამდვილი რეფორმატორისგან შედგებოდა. ის რაც დღეს ხდება, დემოკრატიული პროგრესიდან მკვეთრ გადახვევად გამოიყურება. აქ მხოლოდ მთავრობას არ ვგულისხმობ. მთავრობამ დააპატიმრა ნიკა მელია, შემდეგ გამოვიდა შარლ მიშელის შეთანხმებიდან, შემდეგ დააპატიმრა პრეზიდენტი სააკაშვილი. ეს ცუდია, მაგრამ ოპოზიციაზეცაა დამოკიდებული ის, რომ პრაგმატული და კონსტრუქციული იყოს და ის რთული საქმე გააკეთოს, რომელიც მოლაპარაკებას და პარლამენტში ბრძოლას უკავშირდება.

რაც შეეხება სააკაშვილის დაპატიმრებას, ეს საქართველოს მთავარობისთვის აბსოლუტური უბედურებაა. წინა არჩევნებზე, საქართველოს გარეთ, ამერიკაშიც და ევროპაშიც ხალხი თანხმდებოდა, რომ ქართულმა ოცნებამ არჩევნებში დამაჯერებლად გაიმარჯვა. იმის ნაცვლად, რომ მთავრობას პოლიტიკური პოლარიზაცია და კრიზისი დაემთავრებინა, მთავრობამ ახალი კრიზისი შექმნა, რომელმაც ის თავდაცვით პოზიციაში ჩააყენა. ვშიშობ, რომ ქართული პოლიტიკა კიდევ ერთხელ ძალიან, ძალიან ღრმა კრიზისშია.

მთავრობის პოზიცია სააკაშვილის დაკავების თემაზე ისაა, რომ ის საქართველოში ძებნილი იყო და რომ მან ქვეყნის საზღვარი უკანონოდ გადაკვეთა. როგორც თქვენ თქვით, სიტუაცია საკმაოდ რთულია. თქვენი აზრით, მთავრობას ჰქონდა იმის არჩევანი, რომ ის არ დაეპატიმრებინა?

ეს დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად მოქნილია საქართველოს დემოკრატიული ინსტიტუტები. რა თქმა უნდა, მათ არჩევანი ჰქონდათ. მთავრობები არ არიან ვალდებული დააპატიმრონ ყველა, ვიზეც ფიქრობენ, რომ შესაძლოა ადამიანს დანაშაული ჰქონდეს ჩადენილი ან ამბობდნენ, რომ მან დანაშაული ჩაიდინა. არსებობს უამრავი მეთოდი, მაგალითად საპროცესო გარიგება ან სხვა. პროკურორმა მიიღოს გადაწყვეტილება. მთავრობამ იცოდა, რომ ამ გადაწყვეტილების აღსრულებას საზღვარგარეთ კრიტიკა მოჰყვებოდა. ეს გააზრებული არჩევანი იყო. მაგრამ მეორეს მხრივ, მესმის რასაც ამბობთ, რომ მიშა სააკაშვილი საქართველოში არჩევნებამდე ერთი დღით ადრე ჩავიდა და მისი მიზანი პროვოცირება იყო. სააკაშვილის გადმოსახედიდან მას ცვლილების პროვოცირება სურდა, მთავრობის გადმოსახედიდან კი ის არეულობის პროვოცირებას ისახავდა მიზნად.

სააკაშვილს აქვს უფლება იცხოვროს საქართველოში, როგორც საქართველოს მოქალაქეს, მთავრობა მას დანაშაულის ჩადენაში ადანაშაულებს. მე არ მაქვს ფაქტები და არ ვიცი, მაგრამ საბოლოო ჯამში, რა თქმა უნდა, ეს პოლიტიზირებულ დაკავებად გამოიყურება და საქართველოს მთავრობას ძალიან ვნებს.

თქვენი აზრით, რა არის გამოსავალი? სააკაშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობა დამძიმდა, ის ციხის საავადმყოფოში გადაიყვანეს. ის აცხადებს, რომ შიმშილობის შეწყვეტას არ აპირებს, სანამ მთავრობა არ გაათავისუფლებს. მთავრობა ამბობს, რომ მის გათავისუფლებას არ აპირებს და რომ ის 6-წლიან პატიმრობას მოიხდის, რომელიც მას რამდენიმე წლის წინ სასამართლომ დაუსწრებლად მიუსაჯა. პრეზიდენტმაც თქვა, რომ ის არ აპირებს ყოფილი პრეზიდენტის შეწყალებას. ქვეყანა კიდევ ერთხელ აღმოჩნდა ჩიხში, როცა ერთი შეხედვით, მხარეებს მეტი სვლა აღარ აქვთ. როგორ შეიძლება ამ კრიზისიდან გამოსვლა, რა უნდა მოხდეს ახლა?

ჯადოსნური ჯოხი რომ მქონდეს, კარგი იქნებოდა. ძალიან ვარ მიხეილ სააკაშვილის ჯანმრთელობის მდგომარეობით შეწუხებული მისი შიმშილობის გამო. უნდა გამოინახოს დეესკალაციის გზები. ყოფილი პრეზიდენტი სააკაშვილი ციხეშია და გარდა შიმშილობისა, მას ბრძოლის სხვა მექანიზმი არ აქვს დარჩენილი. შიმშილობაზე სამუდამოდ ყოფნა არავის შეუძლია. სწორედ ეს არის შიმშილობის აზრიც, რომ მთავრობა ზეწოლის ქვეშ მოაქციო. მე რომ საქართველოს მთავრობა ვიყო, დეესკალაციის გზების მონახვაზე ვიფიქრებდი. ამისთვის გზები არსებობს. ერთი ისაა, რომ ის ციხეში 6 წელი არ უნდა დატოვონ. ის დაუსწრებლად გაასამართლეს, რაც იმას ნიშნავს, რომ პროცესი სამართლიანი არ იყო. ერთი არჩევანი შეიძლება ის იყოს, რომ დაინიშნოს ნამდვილი სასამართლო იმ ბრალდებებზე, რომლებიც მას წაყენებული ჰქონდა. ახლა ის ხომ ქვეყანაშია, ციხეშია! იმედია საქართველოს მთავრობა გადაწყვეტს, რომ კანონის უზენაესობას მიჰყვეს და მიიღოს ისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც საერთაშორისო დამკვირვებლების მიერ იქნება მიღებული, როგორც სამართლიანი - სამართლიანი ბრალის დამტკიცება, ან გათავისუფლება.

იუკნევიჩიანე- ჩემთვის მთავარი შეკითხვა საქართველოს ევროატლანტიკურ ინტეგრაციას უკავშირდება

თქვენი აზრით, სააკაშვილის ციხეში ყოფნას აქვს თუ არა გავლენა საქართველოს საერთაშორისო იმიჯზე, განსაკუთრებით - ქვეყნის ნატოსა და ევროკავშირში გაწევრიანების სურვილის კონტექსტში?

ვფიქრობ, საქართველოს იმიჯისთვის ეს საშინელებაა. ამას ვამბობდი ცოტა ადრე. საქართველოს მთავრობას კრიზისი გადალახული ჰქონდა. მაგრამ მათ კიდევ ერთხელ, დააპატიმრეს პოლიტიკური ოპონენტი. ამ შემთხვევაში მათი ყველაზე ძლიერი ოპონენტი, ყველაზე ძლიერი ოპოზიციური ლიდერი. ნებისმიერი ქვეყანა, სადაც მთავრობა პოლიტიკურ ოპონენტებს იჭერს, საერთაშორისო დონეზე პრობლემებში ეხვევა. მე თურქეთში ვცხოვრობ და აქ ოპოზიციის ლიდერები უკვე წლებია ციხეში არიან. ეს არის ყველაზე დიდი პრობლემა, რომელსაც ვაშინგტონში ხედავენ. ნებისმიერი ლიდერი, რომელიც მის პოლიტიკურ ოპონენტს აპატიმრებს, ავტომატურად აღიქმება როგორც ანტი-დემოკრატიული. ეს მხოლოდ რეპუტაციაზე არ მოქმედებს. ეს დე-ფაქტო იმას ნიშნავს, რომ დემოკრატია არაჯანსაღია, რომელშიც მთავრობა პოლიტიკურ ოპონენტებს აპატიმრებს პოლიტიკური მიზნებით. თუ საქართველოს მთავრობა დარწმუნებულია, რომ სააკაშვილმა ჩაიდინა დანაშაული, რომელიც პატიმრობას მოითხოვს, მაშინ მათ მას სამართლიანი სასამართლო პროცესის შესაძლებლობა უნდა მისცენ.

რამის დამატება ხომ არ გსურთ ამ თემაზე, ისეთის, რაც მე არ მიკითხავს?

მიუხედავად იმისა, რომ მე და ასევე შეერთებული შტატების მთავრობა, მიშა სააკაშვილს დიდ პატივს სცემდა, ჩვენ ასევე ვცემდით პატივს ედუარდ შევარდნაძეს. ჩვენ გვაღელვებს და ჩვენ ვგულშემატკივრობთ საქართველოს და ქართველ ხალხს. რა თქმა უნდა, საქართველოში სტრატეგიული ინტერესებიც გვაქვს, რის გამოც გვსურს საქართველო ევრო-ატლანტიკური ოჯახის წევრი იყოს. მაგრამ ეს იმიტომ, რომ საქართველო ევროპული ქვეყანაა, საქართველოს აქვს დიდი პოტენციალი იყოს დემოკრატიული, თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყანა. ამერიკის მთავრობაში მუშაობის დროს, ჩვენს გუნდს ყოველთვის სჯეროდა, რომ ეკონომიკურად განვითარებული, დემოკრატიული ნატოს წევრი საქართველო სამხრეთ რუსეთის, ჩრდილოეთ კავკასიის სტაბილურობის გარანტი იქნებოდა.

ზოგიერთ პასუხში თქვენ მთავრობას და ოპოზიციას პასუხისმგებლობას ერთდროულად აკისრებთ - განსხვავებული წილით, მაგრამ მაინც. ამბობთ, რომ დემოკრატიის შექმნა როგორც მთავრობის, ასევე ოპოზიციის პასუხისმგებლობაა. როგორც პოლონეთზე თქვით, იქ ოპოზიციამ მთავრობასთან მოლაპარაკების გზით მიაღწია რეფორმებს, რომლებმაც დემოკრატია შექმნა. საქართველოში ზოგიერთ თქვენს მეგობარს ეს შეხედულება შეიძლება არ მოეწონოს, გამომდინარე იქიდან, რომ მთავრობას და ოპოზიციას ბრძოლის განსხვავებული ბერკეტები აქვთ და ძალის და ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენების საშუალება მთავრობას აქვს და არა ოპოზიციას. ერთნაირი პასუხისმგებლობა ეკისრებათ ამ მხარეებს? როგორ უპასუხებთ ამას?

დიდი მადლობა ამ განმარტების მოთხოვნისთვის. მე არანაირად არ ვამბობ, რომ ორივე მხარე უნდა დამშვიდდეს. საქართველოს მთავრობამ 19 აპრილის შეთანხმება გააუქმა, ეს კი კრიზისის დამთავრების შანსი იყო. ასევე ჰქონდათ კრიზისის დამთავრების მეორე შანსი ამ არჩევნების შემდეგ. ყველამ აღიარა, რომ არჩევნებში „ქართულმა ოცნებამ“ გაიმარჯვა, ზოგ შემთხვევაში სერიოზული დარღვევებით, რომლებზეც ჩემი მეგობრები ოპოზიციიდან ძალიან გაბრაზებულები უნდა იყვნენ. მაგრამ მაინც... ეუთომ, ამერიკამ, ყველამ აღიარა არჩევნები.

ამის შემდეგ მთავრობამ კიდევ ერთხელ გაამწვავა ვითარება და სააკაშვილი დააპატიმრა. ეს ძალიან დიდი პროვოკაციებია და პასუხისმგებლობის ლომის წილი მთავრობაზე მოდის. როცა პასუხისმგებლობებზე ვლაპარაკობდი, 19 აპრილის შეთანხმებამდე პერიოდზე ვსაუბრობდი, როცა ოპოზიცია პარლამენტში არ შედიოდა და შეთანხმებას ხელს არ აწერდა. ეს შეცდომა იყო. ახლა ეს ყველაფერი უმნიშვნელოა. ახლა საქართველოს მთავრობამ დიდი პოლიტიკური კრიზისი შექმნა და ამ ეტაპზე დეესკალაცია მთავრობის პასუხისმგებლობაა. მადლობა კითხვისთვის.