საერთაშორისო უფლებადამცველი ორგანიზაციის, Freedom House-ის ევროპისა და ევრაზიის პროგრამების დირექტორი მარკ ბერენტი გიორგი გაბუნიას მონოლოგის შემდეგ საქართველოსა და რუსეთის ხელისუფლებების რეაქცისა და ქართულ მედია გარემოს აფასებს.
როგორ შეაფასებთ ჟურნალისტ გიორგი გაბუნიას მონოლოგსა და საქართველოს ხელისუფლების რეაქციას, რომელიც შემდეგ ამ მონოლოგს მოჰყვა, გამოხატვის თავისუფლების ჭრილში?
გამოხატვის თავისუფლება საკმაოდ რთული რამ არის. თუ ის აძლევს გაბუნიას საშუალებას გააკეთოს ასეთი არაპროფესიონალური კომენტარი, მაშინ ის ასევე აძლევს საშუალებას პოლიტიკოსებს ან საზოგადოებას, რომ ჰქონდეთ რეაქცია, თუნდაც ის იყოს ძალიან მკაცრი. თუ გამოხატვის თავისუფლება აძლევს ვინმეს საშუალებას, რომ შეუარცხყოფა მომაყენოს, თუნდაც ძალიან მძიმე ფორმებში, მაშინ მეც მაქვს უფლება, რომ ვთქვა, რამდენად შეურაცხყოფილი ვარ. ვერ ვხედავ, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლებმა გადააჭარბეს თავიანთ უფლებას, გამოხატონ საკუთარი აზრი. ბატონი ვოლსკის კომენტარი გამოძიებასთან დაკავშირებით, შესაძლოა სანერვიულო ყოფილიყო იმ შემთხვევაში, თუ მას, რეალურად, ექნებოდა გამოძიების დაწყების ძალაუფლება. სხვა შემთხვევაში, ეს უნდა განვიხილოთ, როგორც მისი, პარტიის წევრის უფლება, დააფიქსიროს აზრი.
ხედავთ თუ არა გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის რაიმე ნიშნებს ხელისუფლების გამოხმაურებებში?
ვერ ვხედავ, რომ გამოხატვის თავისუფლება ამით შეიზღუდა. საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე თავისუფალი მედია გარემოა. პრობლემა ხელისუფლების მხრიდან მედიის ცენზურა არაა, პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ მედია გამოცემებმა საკუთარ თავს უფლება მისცეს გამხდარიყვნენ სხვადასხვა პარტიების წარმომადგენლები. ჟურნალისტებმა საკუთარ თავს უფლება მისცეს, რომ მედია გამოცემებისა და მათ მფლობელების ზეგავლენის ქვეშ მოქცეულიყვნენ. გასაკვირი არაა, რომ ქართულ მედიაში ბატონი გაბუნიას მგსავსი ინციდენტები არსებობს, გასაკვირი ის იქნებოდა, რომ ჟურნალისტს გადაეხვია იმ ხაზიდან, რომელიც მედია საშუალებას აქვს, მიუხედავად იმ ტონისა, რასაც ისინი იყენებენ.
რაც შეეხება რუსთავი 2-ის რექციას, ეს იყო შესაბამისი და სწორი გადაწყვეტილება. სწორედ მედია საშუალებამ (ასევე ჟურნალისტების დიდმა წრემ) უნდა აღასრულოს პროფესიული და ეთიკური სტანდარტები და არა სახელმწიფომ.
როგორ შეაფასებთ რუსეთის რეაქციას გაბუნიას მიერ გაკეთებულ განცხადებაზე?
რუსეთის განცხადება ბატონი გაბუნიას სამართლებრივ დევნაზე აღმაშფოთებელია. მისი კომენტარი “პოსტკრიპტუმში”, შეიძლება, არ იყო პროფესიონალური და საზრიანი, მაგრამ ნამდვილად არ ყოფილა უკანონო. ნებისმიერი მოწოდება მისი დევნის შესახებ არის მიუღებელი დემოკრატიულ საზოგადოებაში. განსხვავება რუსეთსა და საქართველოს შორის კი ის არის, რომ, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად შეურაცხყოფილები შეიძლება იყვნენ ადამიანები სიუჟეტის ან სტატიის გამო, არავის აქვს დაკავების შიში. ბატონი გაბუნიას ექსტრადირება მართლაც რომ მომხდარიყო რუსეთში, მაშინ მას მარტივად გაასამართლებდნენ სისხლის სამართლის კანონით, მთავრობის წარმომადგენლის შეურაცხყოფისთვის.